6 hình thức hòa giải theo pháp luật Việt Nam – Hòa giải là gì?

Hòa giải là gì? Hòa giải cơ sở là gì? Các hình thức hòa giải: hòa giải tranh chấp đất đai tại UBND cấp xã, hòa giải thương mại, hòa giải trong tố tụng Trọng tài…

I. Hòa giải là gì?

Hòa giải là một quá trình trong đó các bên có tranh chấp tự nguyện gặp gỡ, thỏa thuận và thương lượng với nhau nhằm tìm ra giải pháp cho các mâu thuẫn mà không cần sự can thiệp của Tòa án hay các cơ quan nhà nước khác.

Quá trình hòa giải thường có sự tham gia của một bên thứ ba, đóng vai trò trung gian nhằm hỗ trợ và tạo điều kiện cho việc thương thảo giữa các bên. Hòa giải có thể diễn ra trong nhiều lĩnh vực khác nhau, bao gồm:

• Tranh chấp dân sự như:
  • Tranh chấp đất đai;
  • Tranh chấp di sản thừa kế;
  • Tranh chấp hợp đồng dân sự…
• Tranh chấp kinh tế, tranh chấp thương mại như:
  • Tranh chấp hợp đồng thương mại;
  • Tranh chấp quyền sở hữu trí tuệ;
  • Tranh chấp giữa các thành viên, cổ đông…
• Tranh chấp trong hôn nhân gia đình như:
  • Tranh chấp quyền nuôi con;
  • Tranh chấp tài sản sau ly hôn…
• Tranh chấp lao động;
• Tranh chấp trong các lĩnh vực khác.

Mục đích của hòa giải là giúp các bên đạt được thỏa thuận chung, giảm thiểu xung đột và tiết kiệm thời gian, chi phí thay vì phải giải quyết tranh chấp qua các thủ tục tại Tòa án hoặc Trọng tài.

Quá trình hòa giải thường dựa trên các nguyên tắc tự nguyện, bình đẳng, bảo mật thông tin và tôn trọng quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan.

II. 6 hình thức hòa giải theo quy định của pháp luật Việt Nam

1. Hòa giải cơ sở theo Luật Hòa giải cơ sở 2013

Hòa giải cơ sở là thuật ngữ dùng để chỉ việc hòa giải viên hỗ trợ các bên giải quyết mâu thuẫn một cách tự nguyện, dựa trên Luật Hòa giải cơ sở 2013.

“Cơ sở” trong ngữ cảnh này có thể hiểu là:

• Thôn, làng;
• Ấp, bản;
• Tổ dân phố, khối phố;
• Một số cộng đồng dân cư khác.

Việc hòa giải tranh chấp tại cơ sở được thực hiện dựa trên sự lựa chọn và tự nguyện của các bên liên quan. Điều này không làm ảnh hưởng đến quyền khởi kiện của các bên nếu cần thiết.

Các bên có thể chọn hòa giải viên và mời thêm những người khác có liên quan tham gia vào quá trình hòa giải.

Hòa giải tại cơ sở mang tính tự nguyện và cộng đồng, không bị ràng buộc bởi quy trình pháp lý cụ thể. Đây là một cách thức giải quyết tranh chấp nhằm duy trì tình làng nghĩa xóm và giảm thiểu số vụ việc phải đưa ra Tòa án.

2. Hòa giải tranh chấp đất đai tại UBND cấp xã

Luật Đất đai 2024 đã quy định rõ các thủ tục hòa giải tranh chấp đất đai tại UBND cấp xã. Nếu các bên không thể tự hòa giải hoặc không đạt được thỏa thuận, họ có thể gửi đơn yêu cầu đến UBND xã nơi có đất tranh chấp để tiến hành hòa giải.

Để xác định người có quyền sử dụng thửa đất đang tranh chấp, cần thực hiện thủ tục hòa giải tại UBND xã. Biên bản hòa giải sẽ là thành phần bắt buộc trong hồ sơ khởi kiện để Tòa án hoặc UBND cấp trên thụ lý và giải quyết.

Thủ tục hòa giải tại UBND cấp xã không bắt buộc đối với các loại tranh chấp đất đai khác, các bên vẫn có quyền khởi kiện theo quy định pháp luật để đề nghị Tòa án giải quyết.

Các loại tranh chấp đất đai khác có thể bao gồm:

• Tranh chấp về các giao dịch liên quan đến đất đai;
• Tranh chấp về đất đai được thừa kế;
• Tranh chấp về đất đai sau khi ly hôn…

3. Hòa giải theo Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án 2020

Hòa giải theo Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án 2020 còn được gọi là hòa giải tiền tố tụng, là một thủ tục độc lập khác với quy trình tố tụng giải quyết vụ án tại Tòa án. Thủ tục này giúp các bên đạt được thỏa thuận trước khi Tòa án thụ lý vụ án.

Hình thức hòa giải này không bắt buộc, các bên có thể tự do lựa chọn hòa giải viên từ danh sách của Tòa án.

Hòa giải trong giai đoạn tiền tố tụng thường tiết kiệm thời gian và chi phí hơn so với hòa giải trong tố tụng dân sự.

4. Hòa giải trong tố tụng dân sự của Tòa án

Hòa giải trong tố tụng dân sự là một thủ tục được thực hiện trong giai đoạn chuẩn bị xét xử vụ án dân sự, thuộc thẩm quyền của Tòa án nhân dân. Thời gian tổ chức phiên hòa giải không được quy định cụ thể trong Bộ luật Tố tụng dân sự 2015.

Mục đích của hòa giải trong tố tụng là tạo cơ hội cho các bên giải quyết mâu thuẫn và đạt được sự thống nhất trong việc giải quyết vụ án.

5. Hòa giải thương mại và hòa giải trong tố tụng Trọng tài

Hòa giải thương mại là phương thức giải quyết tranh chấp giữa các bên trong lĩnh vực kinh doanh, thương mại thông qua việc sử dụng hòa giải viên trung lập. Hòa giải này giúp các bên đạt được thỏa thuận mà không cần đưa vụ việc ra Tòa án.

Hòa giải trong tố tụng Trọng tài cho phép các bên tranh chấp tự do thương lượng, yêu cầu Hội đồng trọng tài tham gia hòa giải.

6. Hòa giải tranh chấp lao động

Hòa giải lao động là quá trình giải quyết tranh chấp giữa người lao động và người sử dụng lao động thông qua sự can thiệp của bên thứ ba, thường là hòa giải viên lao động. Hòa giải lao động bao gồm cả hòa giải cá nhân và hòa giải tập thể, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì môi trường làm việc hài hòa.

III. Câu hỏi liên quan đến các phương thức hòa giải hiện nay

1. Hòa giải là gì?

Hòa giải là quá trình các bên tranh chấp tự nguyện ngồi lại với nhau để thỏa thuận, đàm phán và tìm kiếm tiếng nói chung nhằm giải quyết các mâu thuẫn mà không cần đến sự can thiệp của Tòa án.

2. Có bao nhiêu hình thức hòa giải theo quy định pháp luật hiện nay?

Theo quy định pháp luật Việt Nam hiện nay, có các hình thức hòa giải bao gồm:

• Hòa giải cơ sở;
• Hòa giải tranh chấp đất đai tại UBND cấp xã;
• Hòa giải theo Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án 2020;
• Hòa giải trong tố tụng dân sự của Tòa án;
• Hòa giải thương mại và hòa giải trong tố tụng Trọng tài;
• Hòa giải tranh chấp lao động.

3. Nên chọn hòa giải theo Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án hay hòa giải theo thủ tục tố tụng dân sự tại Tòa án?

Hòa giải, đối thoại theo Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án thường nhanh chóng, tiết kiệm thời gian và chi phí hơn so với hình thức hòa giải trong tố tụng.

Luật sư Diễn Trần – Phòng Pháp lý ketoantructuyen.net