Trốn thuế là gì? Doanh nghiệp trốn thuế bị phạt như thế nào?

Trốn thuế là hành vi mà cá nhân hoặc doanh nghiệp cố tình không thực hiện nghĩa vụ thuế của mình bằng cách không khai báo đầy đủ hoặc chính xác thu nhập, tài sản, hoặc các khoản phải nộp thuế khác theo quy định của pháp luật. Hành vi này không chỉ vi phạm pháp luật mà còn ảnh hưởng đến nguồn thu của nhà nước, gây thiệt hại cho các dịch vụ công cộng và phát triển kinh tế.

Khi một doanh nghiệp hoặc công ty bị phát hiện trốn thuế, trách nhiệm sẽ thuộc về các cá nhân trong bộ máy quản lý, điều hành của doanh nghiệp đó. Cụ thể, Giám đốc hoặc người đại diện theo pháp luật của công ty sẽ phải chịu trách nhiệm chính. Trong một số trường hợp, nếu có nhiều người cùng tham gia vào hành vi trốn thuế, các cá nhân liên quan khác cũng có thể bị xử lý theo quy định của pháp luật.

Các hành vi trốn thuế phổ biến bao gồm:

1. Khai man doanh thu: Doanh nghiệp có thể không kê khai toàn bộ doanh thu của mình, chỉ ghi nhận một phần để giảm số thuế phải nộp.
2. Hạch toán sai chi phí: Một số doanh nghiệp có thể kê khai những chi phí không thực tế hoặc phóng đại chi phí để giảm lợi nhuận và từ đó giảm thuế.
3. Sử dụng hóa đơn giả: Đây là một trong những hình thức trốn thuế phổ biến, trong đó doanh nghiệp sử dụng hóa đơn không hợp lệ để khấu trừ thuế.
4. Chuyển giá: Hành vi chuyển giá xảy ra khi các công ty đa quốc gia chuyển lợi nhuận giữa các chi nhánh ở các quốc gia khác nhau nhằm tối ưu hóa thuế.

Mức xử phạt đối với doanh nghiệp trốn thuế hiện nay rất nghiêm khắc và có thể dao động tùy theo mức độ vi phạm. Theo quy định của pháp luật Việt Nam, doanh nghiệp có thể bị phạt từ 1 đến 3 lần số thuế trốn, ngoài ra còn có thể bị phạt tiền do hành vi gian lận thuế. Cụ thể, nếu doanh nghiệp bị phát hiện trốn thuế từ 100 triệu đồng trở lên, mức phạt có thể lên đến 300 triệu đồng hoặc hơn, tùy theo tính chất và mức độ nghiêm trọng của hành vi vi phạm.

Để tránh rủi ro từ việc trốn thuế, doanh nghiệp cần đảm bảo rằng mọi hoạt động tài chính của mình được thực hiện minh bạch, tuân thủ đúng quy định của pháp luật về thuế. Việc tư vấn từ các chuyên gia kế toán và luật sư có thể giúp doanh nghiệp xây dựng hệ thống quản lý thuế hiệu quả và hợp pháp.

Cùng với những thông tin đã nêu, bạn đọc có thể tham khảo thêm tại trang web ketoantructuyen.net để có cái nhìn sâu hơn về các quy định pháp luật liên quan đến trốn thuế và các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Thuế là khoản nguồn thu quan trọng của ngân sách nhà nước và đóng thuế là trách nhiệm của doanh nghiệp. Trốn thuế là hành vi vi phạm pháp luật, làm mất trật tự quản lý kinh tế của nhà nước. Tuy nhiên, vẫn có những doanh nghiệp bất chấp lợi ích mà thực hiện các hành vi gian lận, trốn thuế.

Bài viết dưới đây của ketoantructuyen.net sẽ chia sẻ cho bạn thêm thông tin về vấn đề này.

Trốn thuế là gì?

Trốn thuế là việc người nộp thuế cố tình không nộp hoặc nộp không đầy đủ tiền thuế về ngân sách nhà nước theo quy định. Theo đó, người nộp thuế thực hiện các phương thức không được pháp luật cho phép để giảm số tiền thuế phải nộp hoặc không nộp thuế.

Ai phải chịu trách nhiệm khi doanh nghiệp trốn thuế?

Theo quy định hiện hành, người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp phải thực hiện các quyền và nghĩa vụ phát sinh từ các giao dịch của doanh nghiệp. Ngoài ra, người này còn có trách nhiệm đại diện cho doanh nghiệp trong các vấn đề liên quan đến giải quyết tranh chấp dân sự, bao gồm việc đóng vai trò là người yêu cầu, nguyên đơn, bị đơn, cũng như người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan trước các cơ quan như trọng tài và tòa án, cùng với các quyền và nghĩa vụ khác.

Ngoài ra, theo Điều 13 Luật Doanh nghiệp 2020, người đại diện theo pháp luật có những trách nhiệm sau:

• Thực hiện quyền và nghĩa vụ được giao một cách trung thực, cẩn trọng, tốt nhất để bảo vệ lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp;
• Trung thành với lợi ích của doanh nghiệp, không lợi dụng địa vị và sử dụng thông tin, bí quyết, cơ hội kinh doanh, tài sản khác của doanh nghiệp để đạt lợi ích cá nhân hay phục vụ lợi ích của tổ chức, cá nhân khác;
• Thông báo chính xác, đầy đủ, kịp thời cho doanh nghiệp về doanh nghiệp mà mình hoặc người có liên quan của mình làm chủ hoặc có cổ phần, phần vốn góp;
• Ngoài ra, người đại diện theo pháp luật phải chịu trách nhiệm cá nhân đối với thiệt hại cho doanh nghiệp do vi phạm các trách nhiệm đã nêu trên.

➨ Như vậy, trong trường hợp doanh nghiệp trốn thuế, người đại diện theo pháp luật sẽ chịu trách nhiệm trước pháp luật về hành vi trốn thuế của doanh nghiệp. Những cá nhân khác trong doanh nghiệp (như kế toán hoặc những người khác có trách nhiệm đối với nghĩa vụ thuế) cũng sẽ phải chịu trách nhiệm cho hành vi trốn thuế này, nhưng người chịu trách nhiệm chính vẫn là người đại diện pháp luật của công ty.

>> Xem thêm:Rủi ro khi đứng tên giùm trên giấy phép kinh doanh.

Những hành vi trốn thuế phổ biến của doanh nghiệp

Hiện nay, có không ít doanh nghiệp đã và đang tìm cách tránh nghĩa vụ nộp thuế. Trong đó, các vi phạm thường gặp liên quan đến hành vi trốn thuế của doanh nghiệp có thể kể đến như:

➨ Sử dụng hóa đơn hoặc chứng từ không hợp pháp, cụ thể:

• Làm các giao dịch giả để tạo ra chứng từ, hoặc mua hoá đơn, chứng từ từ các cơ sở kinh doanh khác, mục đích để làm cho các hoạt động trở nên hợp pháp. Bằng cách này, doanh nghiệp sẽ giảm được thuế TNDN và cả thuế GTGT thông qua việc khấu trừ các khoản thuế đầu vào không hợp lệ;

➨ Không lập hóa đơn đúng quy định, cụ thể: Ghi giá trên hóa đơn và báo cáo doanh thu thấp hơn so với giá bán thực tế. Hành vi này thường xảy ra trong các ngành kinh doanh như nhà hàng, khách sạn, vận tải tư nhân, xăng dầu, vật liệu xây dựng, bán ô tô, xe máy…

➨ Không ghi chép đúng và đủ nội dung trong sổ kế toán.

Người có nghĩa vụ nộp thuế chỉ ghi lại một phần, không khai báo hoặc khai báo sai các giao dịch kinh tế chủ yếu để sử dụng cho việc khai thuế. Mục đích để giảm số thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được hoàn, miễn, giảm…

>> Xem thêm:Các hành vi trốn thuế của doanh nghiệp được quy định theo Luật Quản lý thuế.

Mức xử phạt đối với doanh nghiệp, công ty trốn thuế

Pháp luật về quản lý thuế đã quy định một số biện pháp và chế tài để xử lý các hành vi vi phạm tương ứng. Có 2 hình thức xử lý hành vi trốn thuế trong các doanh nghiệp là xử lý hành chính và xử lý hình sự. Việc quyết định xử phạt doanh nghiệp theo hình thức nào sẽ phụ thuộc vào mức độ vi phạm của doanh nghiệp.

1. Tóm tắt mức phạt dành cho cá nhân, người đại diện pháp luật có hành vi trốn thuế

Cá nhân, người đại diện pháp luật của doanh nghiệp phạm tội trốn thuế sẽ bị xử phạt như sau:

• Bị phạt phạt tiền từ 500 triệu – 1,5 tỷ đồng hoặc bị phạt tù từ 1 – 3 năm với các hành vi: Trốn thuế với số tiền từ 300 triệu đồng đến dưới 1 tỷ đồng; lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong công việc để trốn thuế, tái phạm hành vi trốn thuế;
• Bị phạt hành chính từ 1,5 tỷ đồng – 4,5 tỷ đồng hoặc bị phạt tù từ 2 – 7 năm nếu phạm tội trốn thuế với số tiền thuế từ 1 tỷ đồng trở lên;
• Người phạm tội bị phạt hành chính từ 20 triệu đồng – 100 triệu đồng và bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc cấm làm công việc nhất định trong vòng từ 1 – 5 năm hoặc bị tịch thu tài sản.

2. Tóm tắt mức phạt dành cho doanh nghiệp có hành vi trốn thuế

➨ Mức xử phạt hành chính đối với doanh nghiệp trốn thuế

• Phạt tiền 1 lần số thuế trốn khi có từ 1 tình tiết giảm nhẹ;
• Số tiền phạt sẽ tăng 1,5 lần nếu không có thêm tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ;
• Số tiền phạt sẽ tăng lên 2 lần nếu có 1 tình tiết tăng nặng;
• Số tiền phạt sẽ tăng lên 2,5 lần nếu có 2 tình tiết tăng nặng;
• Số tiền phạt sẽ tăng lên 3 lần nếu có từ 3 tình tiết tăng nặng trở lên.

➨ Mức xử phạt hình sự

• Phạt tiền từ 1 tỷ đồng đến 3 tỷ đồng đối với doanh nghiệp có phạm tội trốn thuế với số tiền từ 300 triệu đồng đến dưới 1 tỷ đồng;
• Phạt tiền từ 3 tỷ đồng đến 10 tỷ đồng hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 6 tháng – 3 năm đối với doanh nghiệp phạm tội trốn thuế với số tiền từ 1 tỷ đồng trở lên;
• Pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt từ 50 triệu đồng đến 200 triệu đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 1 – 3 năm.

>>Doanh nghiệp có thể xem chi tiết mức xử phạt hành chính và mức xử phạt hình sự đối với hành vi trốn thuế tại bài viết “Mức xử phạt hành vi trốn thuế của doanh nghiệp” của ketoantructuyen.net.

3. Ví dụ về xử phạt doanh nghiệp trốn thuế

Vào cuối năm 2023, Tổng cục Thuế đã quyết định xử phạt Công ty Cổ phần Tư vấn Xây dựng Điện 2 (PECC2) do vi phạm hành chính liên quan đến thuế sau khi thực hiện kiểm tra thuế cho các năm 2020, 2021 và 2022 của công ty này.

Khi phát hiện Công ty Cổ phần Tư vấn Xây dựng Điện 2 chưa nộp tờ khai thuế giá trị gia tăng (GTGT) cho tháng 12/2021, mặc dù khoản thuế đã được nộp đúng hạn, cơ quan thuế đã tiến hành rà soát và phát hiện thêm nhiều sai phạm khác về thuế. Do đó, công ty này đã bị xử phạt gần 401 triệu đồng vì hành vi vi phạm hành chính.

Bên cạnh đó, công ty cũng cần phải hoàn trả đầy đủ thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN), thuế thu nhập cá nhân (TNCN) và thuế GTGT cho các năm tương ứng, đồng thời phải trả thêm khoản tiền chậm nộp thuế. Tổng hợp lại, số tiền phạt và tiền chậm nộp thuế lên tới gần 2,1 tỷ đồng. Đây là mức xử phạt dành cho công ty có hành vi trốn thuế nhưng có một số tình tiết giảm nhẹ, cụ thể là đã chủ động và tự nguyện khắc phục hậu quả thay vì cố tình trốn thuế.

Rõ ràng, hành vi trốn thuế không chỉ gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước mà còn dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng và tổn thất lớn cho doanh nghiệp khi bị phát hiện và xử phạt. Do đó, các doanh nghiệp cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về thuế, đồng thời duy trì sự trung thực và minh bạch trong công tác kế toán.

Một số câu hỏi thường gặp về trách nhiệm khi doanh nghiệp trốn thuế

1. Nếu công ty trốn thuế ai sẽ là người chịu trách nhiệm?

Khi doanh nghiệp trốn thuế, người đại diện theo pháp luật sẽ là người chịu trách nhiệm. Ngoài ra, những cá nhân khác trong doanh nghiệp (như kế toán hoặc những người khác có trách nhiệm đối với nghĩa vụ thuế) cũng sẽ chịu trách nhiệm.

2. Những hành vi trốn thuế phổ biến của doanh nghiệp hiện nay?

Tạo ra các giao dịch giả, ghi giá thấp trên hoá đơn và báo cáo doanh thu, ghi không đúng vào sổ sách kế toán…

>> Tìm hiểu chi tiết: Các hành vi trốn thuế của doanh nghiệp.

3. Doanh nghiệp thực hiện hành vi trốn thuế có thể bị xử lý như thế nào?

Có 2 hình thức xử lý hành vi trốn thuế là xử lý hành chính và xử lý hình sự. Việc quyết định xử phạt theo hình thức nào sẽ phụ thuộc vào mức độ vi phạm của doanh nghiệp.

>>Bạn tìm hiểu chi tiết mức xử phạt hành chính và mức xử phạt hình sự đối với những công ty trốn thuế tại bài viết “Doanh nghiệp trốn thuế phạt bao nhiêu”.

4. Ngoài việc phạt tiền và phạt tù, còn biện pháp nào được áp dụng để xử lý hành vi trốn thuế?

Các biện pháp xử lý khác để đối phó với hành vi trốn thuế: tịch thu tài sản, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hoạt động kinh doanh, đình chỉ hoạt động kinh doanh, cấm huy động vốn.