Nguyên tắc kế toán là gì? 7 Nguyên tắc kế toán cơ bản 2025

Nguyên tắc kế toán là gì? Bài viết này sẽ giới thiệu về 7 nguyên tắc kế toán cơ bản theo chuẩn mực kế toán Việt Nam, bao gồm các nguyên tắc như giá gốc và tính phù hợp.

I. Căn cứ pháp lý

• Chuẩn mực kế toán Việt Nam VAS 01 – Chuẩn mực chung theo Quyết định 165/2002/QĐ-BTC ngày 31/12/2002 của Bộ trưởng Bộ Tài chính;
• Luật Kế toán số 88/2015/QH13 ban hành ngày 20/11/2015.

II. Nguyên tắc kế toán là gì? Ý nghĩa của việc áp dụng các nguyên tắc kế toán

1. Nguyên tắc kế toán là gì?

Nguyên tắc kế toán là các quy tắc và hướng dẫn cơ bản mà tất cả kế toán viên cần tuân thủ trong công việc nhằm đảm bảo tính chính xác, đáng tin cậy và minh bạch của thông tin tài chính.

Khái niệm nguyên tắc kế toán được công nhận như một chuẩn mực chung, giúp đánh giá, phân loại, tổng hợp và báo cáo thông tin về hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Trong hệ thống chuẩn mực kế toán Việt Nam, chuẩn mực VAS số 01 quy định các nguyên tắc kế toán cơ bản sau:

1. Nguyên tắc cơ sở dồn tích;
2. Nguyên tắc hoạt động liên tục;
3. Nguyên tắc giá gốc;
4. Nguyên tắc trọng yếu;
5. Nguyên tắc phù hợp;
6. Nguyên tắc thận trọng;
7. Nguyên tắc nhất quán.

2. Ý nghĩa của việc áp dụng các nguyên tắc kế toán

• Đảm bảo tính trung thực, ngăn chặn gian lận và tăng cường tính minh bạch trong báo cáo tài chính;
• Làm nền tảng cho các nhà đầu tư so sánh tình hình tài chính giữa các doanh nghiệp để đưa ra quyết định đầu tư hiệu quả.

III. 7 nguyên tắc kế toán cơ bản theo hệ thống chuẩn mực kế toán Việt Nam

1. Nguyên tắc cơ sở dồn tích

• Mọi nghiệp vụ kinh tế, tài chính của doanh nghiệp phải được ghi vào sổ sách kế toán tại thời điểm phát sinh, không dựa vào thời điểm thực tế thu hoặc chi;
• Báo cáo tài chính phản ánh tình hình tài chính của doanh nghiệp trong quá khứ, hiện tại và tương lai.

Ví dụ:

Ngày 10/04/N, công ty A bán hàng cho công ty B theo hóa đơn số 260. Công ty B đã kiểm nhận hàng nhưng đến ngày 20/04/N mới thanh toán. Theo nguyên tắc dồn tích, doanh thu được ghi nhận vào ngày 10/04/N.

2. Nguyên tắc hoạt động liên tục

• Kế toán giả định rằng doanh nghiệp sẽ tiếp tục hoạt động bình thường trong tương lai gần;
• Nếu có thay đổi, báo cáo tài chính phải được lập trên cơ sở khác và phải giải thích lý do.

3. Nguyên tắc giá gốc

• Tài sản phải được ghi nhận theo đúng giá gốc;
• Giá gốc được ghi nhận theo số tiền mà doanh nghiệp đã trả hoặc sẽ trả;
• Kế toán không được thay đổi giá gốc trừ khi có quy định khác.

Ví dụ: Công ty A mua máy hàn với giá 200 triệu đồng. Chi phí vận chuyển là 1.1 triệu đồng. Theo nguyên tắc giá gốc, nguyên giá của tài sản là 201 triệu đồng.

4. Nguyên tắc trọng yếu

• Tập trung vào các yếu tố quan trọng, quyết định đến bản chất của các sự kiện kinh tế;
• Có thể bỏ qua những nghiệp vụ không quan trọng mà không ảnh hưởng đến bản chất của các sự kiện.

5. Nguyên tắc phù hợp

• Giúp xác định chi phí tương ứng với doanh thu đã thực hiện;
• Doanh thu và chi phí phải phù hợp với nhau;

Ví dụ: Khi công ty A bán hàng, doanh thu và chi phí cần ghi nhận tương ứng với nhau.

6. Nguyên tắc thận trọng

Nguyên tắc thận trọng yêu cầu ghi nhận chi phí khi có bằng chứng về khả năng phát sinh. Doanh thu chỉ được ghi nhận khi có bằng chứng chắc chắn về khả năng thu lợi ích kinh tế.

7. Nguyên tắc nhất quán

• Doanh nghiệp phải áp dụng các nguyên tắc kế toán một cách nhất quán trong suốt kỳ kế toán;
• Nếu có thay đổi về chính sách, doanh nghiệp phải giải trình lý do và ảnh hưởng.

IV. Một số câu hỏi liên quan đến các nguyên tắc cơ bản của kế toán

1. Công ty A muốn thay đổi phương pháp tính giá hàng tồn kho, cần làm gì?

Theo nguyên tắc nhất quán, công ty cần áp dụng phương pháp hiện tại xuyên suốt năm tài chính, và có thể thay đổi sang năm tiếp theo với lý do rõ ràng.

2. Khi nhượng bán TSCĐ, kế toán cần áp dụng nguyên tắc nào?

Cần áp dụng nguyên tắc giá gốc và nguyên tắc phù hợp khi ghi nhận phần chi phí tương ứng với doanh thu từ việc nhượng bán.

Ngân Trần – Phòng Kế Toán Trực Tuyến