Tố tụng dân sự là gì? Nguyên tắc & Quy trình tố tụng dân sự

Tố tụng dân sự là một lĩnh vực quan trọng trong hệ thống pháp luật Việt Nam, quy định về trình tự và thủ tục giải quyết các vụ việc dân sự tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về khái niệm tố tụng dân sự, các nguyên tắc và quy trình của nó, cũng như các chủ thể tham gia trong quá trình tố tụng.

I. Tố tụng dân sự là gì?

Tố tụng dân sự được định nghĩa là tập hợp các quy định pháp luật liên quan đến quy trình và cách thức giải quyết các tranh chấp dân sự. Những tranh chấp này thường liên quan đến:

• Bồi thường thiệt hại;
• Kinh doanh, thương mại;
• Tranh chấp hợp đồng dân sự;
• Tranh chấp lao động cá nhân;
• Tranh chấp lao động với người lao động;
• Tranh chấp quyền sở hữu tài sản;
• Tranh chấp giành quyền nuôi con sau ly hôn;
• Quyền và nghĩa vụ trong các quan hệ dân sự;
• Các vấn đề khác thuộc phạm vi pháp luật dân sự.

Tố tụng dân sự không chỉ là công cụ bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho các bên mà còn là phương tiện để duy trì trật tự xã hội và công lý.

>> Xem thêm: Các quy định về tố tụng.

II. Chủ thể tham gia tố tụng dân sự

Chủ thể tham gia tố tụng dân sự bao gồm những cá nhân và tổ chức có liên quan đến việc giải quyết vụ án. Theo quy định pháp luật, các chủ thể này bao gồm:

➤ Đương sự:

Đương sự trong vụ án dân sự bao gồm nguyên đơn, bị đơn và người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan. Cụ thể:

• Nguyên đơn là cá nhân hoặc tổ chức khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết vụ án;
• Bị đơn là cá nhân hoặc tổ chức bị nguyên đơn khởi kiện;
• Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là cá nhân hoặc tổ chức mà việc giải quyết vụ án ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi và nghĩa vụ của họ.

➤ Những người tham gia tố tụng khác:

• Người đại diện;
• Người giám định;
• Người phiên dịch;
• Người làm chứng;
• Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự.

III. Quy trình thực hiện thủ tục tố tụng dân sự

Quy trình tố tụng dân sự được thực hiện theo các bước sau:

➤ Bước 1: Khởi kiện

Nguyên đơn nộp đơn khởi kiện đến Tòa án nhân dân có thẩm quyền. Đơn khởi kiện phải đáp ứng đầy đủ yêu cầu về nội dung và hình thức.

>> TẢI MIỄN PHÍ: Đơn khởi kiện.

➤ Bước 2: Thụ lý vụ án

Thẩm phán sẽ xem xét đơn khởi kiện và ra thông báo thụ lý nếu đơn hợp lệ. Nếu không, Tòa án sẽ yêu cầu bổ sung thông tin.

➤ Bước 3: Chuẩn bị xét xử

Tòa án thu thập chứng cứ, xác minh thông tin và chuẩn bị cho phiên xét xử. Có thể tổ chức hòa giải giữa các bên.

➤ Bước 4: Xét xử sơ thẩm

Tòa án mở phiên xử sơ thẩm, các bên tranh luận và trình bày chứng cứ. Hội đồng xét xử sẽ ra phán quyết.

➤ Bước 5: Kháng cáo và xét xử phúc thẩm (nếu có)

Nếu một bên không đồng ý với phán quyết sơ thẩm, họ có quyền kháng cáo. Tòa án cấp phúc thẩm sẽ xem xét lại vụ án và đưa ra phán quyết cuối cùng.

➤ Bước 6: Thi hành án

Sau khi có phán quyết có hiệu lực, nếu bên phải thi hành án không tự nguyện, bên kia có quyền yêu cầu cưỡng chế thi hành án.

>> Xem thêm: Mức án phí dân sự.

IV. 9 nguyên tắc tố tụng dân sự

Pháp luật Việt Nam quy định nhiều nguyên tắc quan trọng trong tố tụng dân sự nhằm đảm bảo tính công bằng và minh bạch, bao gồm:

1. Nguyên tắc bảo đảm quyền bình đẳng trước pháp luật

Mọi tổ chức và cá nhân đều có quyền bình đẳng trước pháp luật, không phân biệt địa vị xã hội.

2. Nguyên tắc quyền tự định đoạt của đương sự

Các bên có quyền quyết định khởi kiện hoặc yêu cầu Tòa án giải quyết.

3. Nguyên tắc Tòa án xét xử công khai

Xét xử phải diễn ra công khai, trừ những trường hợp đặc biệt.

4. Nguyên tắc xét xử tập thể và quyết định theo đa số

Các vụ án được xét xử bởi hội đồng xét xử và quyết định dựa trên nguyên tắc đa số.

5. Nguyên tắc đảm bảo quyền bảo vệ

Các bên có quyền tự bảo vệ hoặc nhờ luật sư bảo vệ quyền lợi của mình.

6. Nguyên tắc hòa giải trong tố tụng dân sự

Tòa án có trách nhiệm hòa giải các bên trong vụ án.

7. Nguyên tắc bảo đảm quyền cung cấp chứng cứ

Các bên có quyền cung cấp và yêu cầu Tòa án thu thập chứng cứ.

8. Nguyên tắc bảo đảm quyền khiếu nại, tố cáo

Đương sự có quyền khiếu nại các vi phạm trong quá trình tố tụng.

9. Nguyên tắc đảm bảo sự tham gia của Viện kiểm sát

Viện kiểm sát tham gia giám sát việc tuân thủ pháp luật trong tố tụng.

V. Các câu hỏi liên quan đến quy định pháp luật về tố tụng dân sự

1. Tố tụng dân sự là gì?

Tố tụng dân sự là các quy phạm pháp luật điều chỉnh quy trình giải quyết các vụ việc dân sự tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Các tranh chấp trong tố tụng dân sự thường liên quan đến quyền sở hữu tài sản, hợp đồng, bồi thường thiệt hại và các vấn đề pháp lý khác.

>> Xem chi tiết:Khái niệm tố tụng dân sự.

2. Người tham gia tố tụng gồm những ai?

Theo quy định, chủ thể tham gia tố tụng trong vụ án dân sự bao gồm:

➤ Đương sự:

• Nguyên đơn;
• Bị đơn;
• Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.

➤ Những người tham gia tố tụng khác:

• Người đại diện;
• Người giám định;
• Người phiên dịch;
• Người làm chứng;
• Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự.

>> Xem chi tiết:Chủ thể tham gia tố tụng dân sự.

3. Trình tự tố tụng dân sự bao gồm những bước nào?

Trình tự các bước tố tụng dân sự bao gồm:

• Bước 1: Khởi kiện;
• Bước 2: Thụ lý vụ án;
• Bước 3: Chuẩn bị xét xử;
• Bước 4: Xét xử sơ thẩm;
• Bước 5: Kháng cáo và xét xử phúc thẩm (nếu cần);
• Bước 6: Thi hành án.

>> Xem chi tiết:Quy trình tố tụng dân sự.

Luật sư Diễn Trần – Phòng Pháp lý ketoantructuyen.net